Η λοιμώδης μονοπυρήνωση είναι μια ιογενής λοίμωξη που οφείλεται στον ιό Epstein-Barr. Ονομάζεται επίσης νόσος του φιλιού καθώς μεταδίδεται με το σάλιο, αν και επαφή με τον ιό μπορεί κάποιος να έχει μέσω έκθεσης σε σταγονίδια από βήχα, φτάρνισμα, κοινή χρήση ποτηριού κτλ. Παρ’ όλα αυτά η νόσος δεν είναι τόσο μεταδοτική όσο το κοινό κρυολόγημα.

Στο επιστημονικό άρθρο που ακολουθεί θα ενημερωθείτε για τα συμπτώματα, τις επιπλοκές αλλά και την θεραπεία για την νόσο του φιλιού.
Της Βασιλικής Παπαδοπούλου
Ειδικής Παθολόγου

κλινική εικόνα

Η τυπική συμπτωματολογία αναγνωρίζεται εύκολα στους νέους ενήλικες ενώ στα παιδιά είναι συνήθως υποκλινική.
Τα συνήθη συμπτώματα και σημεία είναι μη ειδικά (παρόμοια συναντάμε σε πολλές ιώσεις)
Καταβολή, κούραση, κακουχία
Πονόλαιμος
Πυρετός ακόμα και για 2 εβδομάδες σε αντίθεση με τις κοινές ιώσεις
Πονοκέφαλος
Αμυγδαλίτιδα
Αύξηση του μεγέθους των τραχηλικών και +/- μασχαλιαίων λεμφαδένων
Συμπτώματα από πεπτικό (κοιλιακό άλγος, ναυτία)
Εξάνθημα

Αύξηση του μεγέθους του σπλήναΗ επώαση είναι 4-6εβδομαδες αν και σε μικρά παιδιά είναι μικρότερη. Συμπτώματα όπως ο πυρετός, ο πονόλαιμος υποχωρούν σε διάστημα λίγων εβδομάδων ενώ η κόπωση, η λεμφαδενοπάθεια και η σπληνομεγαλία κρατάνε περισσότερο.
Ως νόσημα, παρά τη φημολογία του, δεν είναι σοβαρό, οι περισσότεροι ενήλικες λόγω της μη ειδικότητας των συμπτωμάτων αγνοούν το πότε μπορεί να νόσησαν και ανακαλύπτουν τυχαία αντισώματα που μαρτυρούν ανοσία.
Η ανοσία σημαίνει ότι δε θα ξαναπεράσουν μονοπυρήνωση ξανά.

επιπλοκές

Οι επιπλοκές της μονοπυρήνωσης μπορεί να είναι σοβαρότερες από την ίδια τη νόσο. Αφορούν
1. Τη σπληνομεγαλία που σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε ρήξη του σπλήνα. Στην κλινική εικόνα τότε προστείθεται οξύς πόνος στο αριστερό υποχόνδριο και ο ασθενής οδηγείται ακόμα και στο χειρουργείο.
2. Ηπατοπάθεια
Ήπια ηπατίτιδα (με αύξηση ηπατικών ενζύμων) στο 50% των ασθενών
Ίκτερος
3. Λιγότερο συχνές
Αναιμία
Πτώση αιμοπεταλίων (θρομβοπενία)
Μυοκαρδίτιδα

Επιπλοκές από το κεντρικό νευρικό σύστημα όπως μηνιγγίτιδα, εγκεφαλίτιδα ή Guillain-Barre σύνδρομο
Δύσπνοια (λόγω απόφραξης από την υπερτροφία των αμυγδαλών)

Εννοείται ότι η εκδήλωση ή όχι των σοβαρότερων συμπτωμάτων εξαρτάται από την αμυντική ικανότητα του ασθενούς. Αυτό φυσικά σημαίνει ότι σοβαρότερες επιπλοκές έχουν ασθενείς ανοσοκατεσταλμένοι (πχ AIDS, καρκινοπαθείς, χημειοθεραπεία, μεταμοσχευμένοι)

διάγνωση
Στο ραντεβού με το γιατρό ουσιαστικά τα ερωτήματα που έχουν σημασία είναι:
1. Ποια η αιτία των συμπτωμάτων;
2. Τι εξετάσεις πρέπει να κάνω;
3. Αν πάσχω από άλλα νοσήματα πρέπει να κάνω/περιμένω κάτι διαφορετικό;
4. Υπάρχουν ειδικές οδηγίες, περιορισμοί;
5. Πόσο μένω στο σπίτι
6. Μπορώ να γυρίσω σε κανονική δραστηριότητα/αθληση;
7. Υπάρχουν φάρμακα που πρέπει να αποφύγω;
8. Με ποιους ήρθα σε στενή επαφή (που έπασχαν ή πιθανώς να εμφανίσουν τη νόσο στο μέλλον);

Τα αιματολογικά τέστ είναι μη ειδικά και ειδικά. Στα μη ειδικά είναι η αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων και κυρίως των λεμφοκυττάρων, η αύξηση των δεικτών φλεγμονής και πιθανώς και η αύξηση ηπατικών βιοχημικών δεικτών
Στα ειδικά απόδειξη δίνουν τα αντισώματα. Το μονο-τεστ μπορεί να είναι αρνητικό την πρώτη εβδομάδα της λοίμωξης.

θεραπεία

Η λοιμώδης μονοπυρήνωση όπως όλες οι ιώσεις αυτόϊάται
Η θεραπευτική μας παρέμβαση λοιπόν, δεν είναι αιτιολογική αλλά συμπτωματική ή στοχευμένη έναντι των επιπλοκών.

Βασική θεραπεία: Ανάπαυση και επαρκής πρόσληψη υγρών (νερό, χυμοί)
Παυσίπονα, αντιπυρετικά, αντιφλεγμονώδη (εκτός ασπιρίνης)
Γαργάρες για τοπική ανακούφιση
Αντιβιοτικά: ΔΕ ΔΙΝΟΥΜΕ. Αντιθέτως μπορεί η χορήγηση αντιβιοτικών (πχ αμοξυκιλλίνη) μπορεί να προκαλέσουν εξάνθημα που όμως δεν είναι τυπικό αλλεργικό για το αντιβιοτικό. Σε περίπτωση που λόγω επιπλοκών ( σπανίως μικροβιακής επιμόλυνση όπως στρεπτοκοκκικής αμυγδαλίτιδα ή παραρρινοκολπίτιδας) επιβάλλεται η χορήγηση αντιβίωσης καλό είναι να προτιμάται οικογένεια αντιβιοτικών που δεν προκαλεί εξάνθημα.
Κορτικοστεροειδή μπορεί να δοθούν σε περίπτωση σοβαρού οιδήματος (αν. αναπνευστικού)

ανάρρωση – πρόγνωση

Ως λοιμώδες νόσημα, δεν απαιτεί συνθήκες απομόνωσης καθώς οι περισσότεροι ενήλικες >40 ετών έχουν ήδη ανοσία στο 90%. 15-20% των εφήβων και 40% των ενηλίκων που εκτίθονται στον ιό εκδηλώνουν τη νόσο. Επειδή όμως ο ιός παραμένει στο σάλιο για μήνες ο ασθενής οφείλει να αποφεύγει στενές επαφές (φιλί, κοινά ποτήρια, μαχαιροπήρουνα κτλ) για όλη τη διάρκεια του πυρετού και ένα χρονικό διάστημα μετά (ουσιαστικά το διάστημα ανάρρωσης).

Η υποχώρηση των συμπτωμάτων διαρκεί από κάποιες βδομάδες έως 2- 3μήνες επιστροφή στην προ της ίωσης κατάσταση. Όσο περισσότερο είναι το διάστημα ξεκούρασης τόσο πιο γρήγορη η ανάρρωση, ενώ πρόωρη επιστροφή μπορεί να προκαλέσει υποτροπή των συμπτωμάτων κακουχίας καταβολής και κούρασης ή μικροβιακή επιλοίμωξη.
Λόγω του κινδύνου για ρήξη σπληνός, απαγορεύεται η έντονη δραστηριότητα/ σπορ, άρση βαρών για τουλάχιστον 1 μήνα
Η επιστροφή στη συνήθη δραστηριότητα οφείλει να είναι σταδιακή σε βάθος χρόνου 2μήνου.

Δεν υπάρχει εμβόλιο.
Η φυσική ανοσία είναι ισόβια.

Παπαδοπούλου Βασιλική
Ειδικός Παθολόγος
v.papadopoulou.med@gmail.com

Πηγή: Τρελοί | Νέα και παράξενα!